Chính trị Đệ_Nhị_Cộng_hòa_Ba_Lan

Józef Piłsudski, Quốc trưởng (Naczelnik Państwa) từ tháng 11 năm 1918 đến tháng 12 năm 1922

Chính thể Đệ nhị nước cộng hòa là dân chủ đại nghị từ năm 1919 (xem Hiến pháp năm 1919) đến 1926, Tổng thống có quyền hạn chế, do Quốc hội bầu và có thể bổ nhiệm Thủ tướng cùng chính phủ có Hạ viện đồng ý, nhưng được giải tán Hạ viện chỉ nếu Thượng viện đồng ý. Hơn nữa, quyền ban hành sắc lệnh bị hạn chế vì Thủ tướng và Bộ trưởng thích hợp phải phó thự sắc lệnh. Ba Lan là nước đầu tiên quy định quyền bỏ phiếu phụ nữ, phụ nữ ở Ba Lan được bầu ngày 28 tháng 11 năm 1918 theo sắc lệnh của Józef Piłsudski.[12]

Chính đảng quan trọng bấy giờ bao gồm Đảng xã hội chủ nghĩa Ba Lan, Đảng dân chủ quốc dân, Đảng nhân dân, Đảng dân chủ cơ đốc giáo và các tổ chức chính trị của dân tộc thiểu số (người Đức: Đảng dân chủ xã hội Đức Ba Lan, người Do Thái: Đảng lao động Do Thái phổ thông Ba Lan và Đảng công nhân xã hội chủ nghĩa Do Thái thống nhất, người Ukraina: Liên minh dân chủ quốc gia Ukraina). Chính phủ thay đổi thường xuyên (xem Cuộc bầu cử lập pháp Ba Lan năm 1919, cuộc bầu cử Ba Lan năm 1922) cùng với tai tiếng của giới chính khách (cáo buộc tham nhũng hay Nỗ lực đảo chính Ba Lan năm 1919) làm họ ngày càng mất lòng dân, nhiều chính khách quan trọng đương thời, ngoài Pilsudski, bao gồm nhà hoạt động nông dân Wincenty Witos (Thủ tướng ba lần) và lãnh đạo hữu khuynh Roman Dmowsky. Dân tộc thiểu số có đại biểu ở Hạ viện, ví dụ từ năm 1928 đến 1930 có Nhóm Ukraina-Bạch Nga có 26 thành viên người Ukraina và bốn người Bạch Nga.

Cuộc đảo chính tháng năm (1926)

Sau Chiến tranh Nga-Ba Lan, Nguyên soái Pilsudski sống khiêm tốn, viết sách lịch sử để mưu sinh, sau khi đoạt quyền bằng Cuộc đảo chính quân sự tháng 5 năm 1926, ông nhấn mạnh ông muốn chữa lành xã hội cùng chính trị Ba Lan khỏi căn bệnh đảng phái; chế độ của ông, vì vậy, gọi là Sanacja trong tiếng Ba Lan. Cuộc bầu cử quốc năm 1928 vẫn tự do và công bằng, dù Khối hợp tác chính phủ vô đảng phái thân Pilsudski thắng, ba cuộc bầu cử tiếp theo (năm 1930, 1935 và 1938) đều bị dàn xếp và nhà hoạt động đối lập giam ở Nhà tù Bereza Kartuska (xem phiên tòa Brest), hậu quả là Phái đoàn kết dân tộc thân chính phủ thắng đa số lớn. Pilsudski chết ngay sau khi hiến pháp chuyên chế phê chuẩn mùa xuân năm 1935, trong bốn năm cuối cùng của Đệ nhị nước cộng hòa, chính khách quan trọng bao gồm Tổng thống Ignacy Mościcki, Bộ trưởng ngoại giao Józef Beck và Tổng tư lệnh lục quân Ba Lan Edward Rydz-Śmigły. Ba Lan chia thành 104 tuyển khu, các chính khách buộc phải rời nước thành lập Mặt trận Morges năm 1936. Chính phủ trị quốc trong những năm cuối cùng thường gọi là Đại tá Pilsudski chế.[13]

Tổng thống và Thủ tướng (Tháng 11 năm 1918 – Tháng 9 năm 1939)     
Tổng thống Ba Lan Ignacy Mościcki (bên trái) thưởng cây chùy Đại tá cho Edward Rydz-Śmigły ở Warszawa ngày 10 tháng 11 năm 1936

Bản mẫu:Polish statehood

Quốc trưởng

Tổng thống

Thủ tướng

Quân đội

PZL.37 Łoś máy bay ném bong hạng trung hai động cơ Ba Lan.

Ba Lan chiến gian có quân đội lớn đáng kể có 950,000 quân lính hiện dịch trong 37 sư đoàn bộ binh, 11 lữ đoàn kỵ binh và hai lữ đoàn bọc thép, cộng thêm đơn vị pháo binh, 700,000 người làm lính dự bị. Khi Đệ nhị thế chiến bùng nổ, quân đội Ba Lan có thể bố trí gần một triệu lính, 4,300 khẩu súng, 1,280 xe tăng và 745 phi cơ.[14]

Việc huấn luyện quân đội rất kỹ lưỡng, giới hạ sĩ quan có kiến thức chuyên môn và lý tưởng cao đẹp. Sĩ quan cao cấp cùng sơ cấp liên tục ôn luyện ở chiến trường và giảng đường, nơi thành tựu kỹ thuật hiện đại và bài học về chiến tranh đương đại bày tỏ và bàn luận. Trang bị quân đội ít phát triển về mặt kỹ thuật hơn Đức Quốc Xã và cuộc vận động tái vũ trang bị sự tự tin với ủng hộ quân sự Tây Âu cùng khó khăn tài chính làm chậm lại.[15]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Đệ_Nhị_Cộng_hòa_Ba_Lan http://bbs.keyhole.com/ubb/ubbthreads.php?ubb=down... http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/famine/ell... http://kuscholarworks.ku.edu/dspace/bitstream/1808... http://kuscholarworks.ku.edu/dspace/bitstream/1808... http://kuscholarworks.ku.edu/dspace/bitstream/1808... http://tvp.info/informacje/nauka/70-lat-telewizji-... //tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=v... http://culture.pl/en/article/polish-tangos-the-uni... http://statlibr.stat.gov.pl/F/1NQPQD53XD384SAKG68P... http://statlibr.stat.gov.pl/F/1NQPQD53XD384SAKG68P...